Hoe angsten van vroeger ons in het hier en nu belemmeren

 

‘Wanneer ik zie hoe druk anderen bezig zijn, dan voel ik me schuldig als ik even ga rusten – ook al ben ik daarvoor ook al urenlang bezig geweest.’

‘Alleen al de gedachte dat iemand mij niet aardig vindt, roept angst en spanning bij me op.’

Het ervaren van onprettige emoties zoals schuld en angst, vermijden wij het liefst. Het is onze eerste impuls om de confrontaties uit de weg te gaan met situaties die ons beangstigen of een schuldgevoel oproepen. Dit vermijdingsgedrag kun je beschouwen als een beschermend copingmechanisme.

Copingmechanismen zijn gedragspatronen die ons helpen om met situaties te dealen die veel stress en spanning oproepen. Deze patronen ontstaan meestal al vroeg in onze kinderjaren.

Zo veranderde Erica, nadat zij gedurende een langere periode op de basisschool werd gepest, van een vrolijk en nieuwsgierig meisje naar een teruggetrokken kind dat niet meer buiten wilde spelen. Zich terugtrekken en zo min mogelijk van zichzelf laten zien, behoedde haar voor nog meer pijn en verdriet. Dit copingmechanisme nam zij mee naar haar volwassen leven, met als gevolg dat zij nu grote moeite heeft om voor zichzelf op te komen.

Angst voor afwijzing als motivatie

Kijkend naar haar pestverleden is Erica’s gedrag heel begrijpelijk. Zij werd zo vaak afgewezen, dat zij er nog steeds alles aan doet om dit niet opnieuw te laten gebeuren. In afwachting van externe goedkeuring stelt zij zich afhankelijk op. Zij gunt zichzelf geen ruimte en wordt daarmee zelf degene die haar leven verpest.

Angst voor afwijzing is een sterke motivator voor gedrag. En helaas zie ik bij bijna al mijn cliënten dat zij zichzelf afwijzen in hun pogingen om zich voor externe afwijzing te beschermen. Jezelf wegcijferen, conflicten vermijden, geen keuzes durven maken, geen grenzen stellen – het komt allemaal voort uit angst voor afwijzing.

 

Angst als raadgever

Angst is een nare emotie om te ervaren. Begrijpelijk dus dat je dit liever uit de weg gaat. Maar weet je wanneer je echt de mist in gaat? Wanneer je naar je angst luistert op momenten dat er geen enkele bedreiging is. En dat is meestal het geval… Ja, ook als je de angst werkelijk voelt. Het voelen van de angst is echt, maar de dreiging niet. Die is een illusie. En op dat moment word je angst misleidend.

Wat op zo’n moment gebeurt is dat iets in het hier en nu de oude angst van vroeger triggert. Zo kan ik me bijvoorbeeld bang voelen als een man zijn stem verheft en daarbij op een speciale manier naar me kijkt. In mijn systeem roept dat meteen herinneringen op aan situaties waarin mijn vader verbaal agressief was. Ik voel dan weer even de angst van het kleine meisje dat ik ooit was. Als ik naar mijn angst luister, dan houd ik me koest en pas ik me aan – ook als dat tegen mijn behoeften ingaat.

 

Triggers en emoties

Gebeurtenissen in het hier en nu triggeren de situatie van vroeger. De bijbehorende emotie komt dan weer naar boven.

1. Trigger van vroeger → oude pijn/angst in het hier en nu
   Als kind heb je soms te maken gehad met bedreigende situaties. Dat creëert angst en de herinnering daaraan zet zich vast in je systeem. Triggers in het hier en nu wakkeren deze oude angsten aan, waardoor je als volwassene dreiging ervaart terwijl er geen gevaar aanwezig is.
2. oude pijn/angst voelbaar → oude copingmechanisme wordt geactiveerd
   Als kind was je afhankelijk van de leefomgeving die anderen creëerden. Als gevolg daarvan heb je geleerd hoe je moet dealen met beangstigende situaties, waarbij je soms niet anders kon dan jezelf wegcijferen. Toen een prima strategie die je behoedde voor erger leed. Inmiddels kun je als je bang bent nog steeds een sterke neiging ervaren om terug te vallen in dit oude beschermmechanisme – ook al gaan die tegen je eigen behoeften in.

 

Van angst naar zelfvertrouwen

Leer het verschil te zien tussen vroeger en nu.

Als volwassene ben je zelf verantwoordelijk voor je welbevinden en heb je keuzevrijheid in wat je wel of niet tolereert van een ander. Je hebt keuzevrijheid in de manier waarop je reageert als je dreiging ervaart. Neem je gevoel serieus en vraag je ook af in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van een dreiging. Je bent niet meer het hulpeloze kind dat je ooit was. Je hoeft niet vast te houden aan beschermende copingmechanismen uit je kindertijd die je geluk nu in de weg staan.

En als er mensen zijn die je afwijzen? Leer dat accepteren. Het is onmogelijk om door iedereen lief en aardig gevonden te worden. Ook jij hoeft niet iedereen lief en aardig te vinden. Hoe meer jij jezelf omarmt, hoe minder afhankelijk je bent van de goedkeuring van anderen. Het allerbelangrijkste is dat jij jezelf toestemming geeft om jezelf te zijn.

Deel je met me wat dit artikel bij je heeft opgeroepen? Ik hoor het graag van je.

P.S: Wil je leren hoe je energie en levenslust krijgt door jezelf op de eerste plaats te zetten – zonder schuldgevoel? Profteer dan nu van de speciale aanbieding van mijn online training Leef Voluit.