Energetisch lichaamswerk in de therapeutische praktijk
Ik ben als registertherapeut aangesloten bij de LVPW en schrijf regelmatig artikelen. Mijn meest recente artikel ‘Van praten over naar ervaren van’ is gepubliceerd in het themanummer over perfectionisme in het vakblad Psychosociaal Digitaal (december 2018)
Hieronder een korte samenvatting van het artikel. Wil je het hele artikel lezen, inclusief een uitgewerkte casus van een perfectionistische cliënt, klik dan hier.
Hulp bij perfectionisme
Als beginnende psycholoog had ik veel last van perfectionisme. Elke sessie moest ten minste een aha-moment of een ingrijpend nieuw inzicht opleveren bij mijn cliënt – anders vond ik dat ik mijn geld niet waard was. Hoe meer sessies niet voldeden aan mijn hoge verwachtingen, hoe sterker mijn twijfels groeiden of ik wel het goede beroep had gekozen. Op een gegeven moment vroeg ik mijn cliënten ter afsluiting van de sessie naar hun beleving ervan. Ik ontdekte dat zij veel positiever terugkeken op de sessie dan ikzelf.
Terwijl ik geneigd was stil te staan bij verbeterpunten (en dus mezelf bekritiseerde voor al die kansen die ik in het gesprek had laten liggen) benadrukten zij voornamelijk de positieve aspecten uit ons gesprek zoals het begrip dat zij ervoeren, de veiligheid en acceptatie en de (vaak verrassende) nieuwe inzichten die het gesprek hen opleverde.
Opgedane inzichten
Terugblikkend op mijn perfectionisme als hulpverlener besefte ik dat ik vooral in mijn hoofd zat. Ik legde de lat voor mezelf heel hoog en maakte mezelf gek met allerlei zelfverwijten als ik niet aan mijn ideaalbeeld van perfecte hulpverlener voldeed. De bril van mijn ideale plaatje verkleurde mijn waarneming. De focus van mijn aandacht was gericht op mijn tekorten in plaats van op de waardevolle resultaten die mijn cliënten ervoeren. Dankzij hun feedback besefte ik dat met een positieve intentie open staan voor de ander veel zwaarder weegt dan goede prestaties te leveren door bijvoorbeeld slimme vragen te stellen of een bepaalde methodiek op de juiste manier toe te passen. Daardoor werd ik meer ontspannen en kon ik echt genieten van mijn werk.
Ik heb geleerd de verkleurde en eenzijdige perceptie van de perfectionist in mij te verbreden en meer voelend aanwezig te zijn in het contact. Mijn grootste uitdagingen waren mentaal de controle los te laten, meer te vertrouwen op mijn gevoel en intuïtie en zachter te worden voor mezelf. Deze uitdagingen zie ik terug bij veel cliënten die kampen met nadelige gevolgen van hun perfectionisme. Hieronder een opsomming van de meest voorkomende kenmerken waarmee cliënten worstelen.
Kenmerken van perfectionisme
- Bevestigingsdrang – jezelf continu willen bewijzen
- Laag zelfbeeld – gekoppeld aan je prestaties die altijd beter kunnen en je keer op keer ermee confronteren dat je nog niet voldoet aan je ideale plaatje
- Faalangst – roept veel onzekerheid op met name in nieuwe en onvoorziene situaties
- Overmatig hoge eisen stellen – de lat ligt continu hoog
- Sterk verantwoordelijkheidsgevoel en controledrang – moeite met overgave en tovertrouwen
- Veel piekeren – innerlijke criticus sterk aanwezig, veel zelfverwijten
- Last van keuzestress – bang om verkeerde keuzes te maken, anticipeert vooraf op mogelijke scenario’s en ermee samenhangende risico’s wat vaak gepaard gaat met uitstelgedrag
- Doorzettingsvermogen – een perfectionist gaat altijd door, opgeven wordt beschouwd als gevolg van een verkeerde keuze of een teken van zwakte en is dus geen optie
Niet alle kenmerken hoeven bij elke perfectionist even sterk aanwezig te zijn. Beschouw deze kenmerken vooral als vertrekpunten om een therapeutisch proces op gang te brengen. Omdat de perfectionist zo in zijn hoofd zit en moeilijk toegang krijgt tot zijn gevoelsleven, zet ik hiervoor in mijn praktijk veel lichaamsgerichte oefeningen in.
Het lichaam liegt niet
Lichaamswerk maakt ons bewust ervan hoe vaak wij in het heden nog in de greep zijn van onvervulde behoeften en verlangens uit het verleden. Deze oude herinneringen liggen opgeslagen in ons lijf en zijn vaak voor ons verstand verborgen. Fysieke signalen van stress en spanning bieden ons een toegang tot die verborgen stukken. Via energetisch lichaamswerk raak je meteen de kern – het lichaam liegt niet. De essentie ervan is direct voelbaar voor de cliënt en verklaart veel van zijn actuele strubbelingen en conflicten. Hij ervaart dat het vasthouden aan beschermmechanismen zoals perfectionisme in de hoop om alsnog oude behoeften aan erkenning vervuld te krijgen, geen zin heeft en alleen maar tegen hem werkt. Vanuit dat bewustzijn kan hij verder werken aan het helen van oude wonden en nieuwe stappen zetten.